Gietijzeren kilometerpaaltjes

Even ongemerkt als ze kwamen, zijn ze ook weer verdwenen: de paaltjes van tekenaar Oltmans. Oorspronkelijk waren deze paaltjes bedoeld als kilometeraanduiding; later gaven ze ook provinciegrenzen en duikers aan. Het plaatsen van de paaltjes omvatte veel meer dan hun fysieke aanwezigheid doet vermoeden. Met de kilometeraanduiding komen we voorzichtig terecht in de moderne cartografie. Bijzonder is het verhaal van de paaltjes, maar ook het feit dat er tien in Winsum staan.

TREINRAMP RANUM HERINNERT IN KAAKHORN

Om kwart over zes was de bus als laatste van acht uit Groningen vertrokken. Al snel verloor buschauffeur Havers de aansluiting met de andere bussen. Wellicht gehaast werd hij bij de onbewaakte overgang door de trein geschept.

Het Nieuwsblad van het Noorden van die avond schreef: “De autobus was geheel uiteengereten, zoodanig, dat het chassis ter hoogte van het midden van den trein langs de spoorweg kwam te staan. Een eind verder lag de cabine terwijl de carrosserie ineengedrukt en versplinterd voor de locomotief zat.”

LEVENSBOMEN

Boven de voordeur van diverse huizen zie je een boom, het gaat hier om de levensboom of wereldboom. Dit veelal gietijzeren versiersel vindt zijn oorsprong in de Noorse mythologie. Het verbeeldt de verbinding tussen hemel en aarde. Het is een taxus.

Valcum

De herkomst van de naam Valcum is op twee manieren te verklaren. Het kan duiden op het huis van de man Falco, maar ook op het huis van de valk. Ook de naam Falconhem en later Falkum komt wel eens voor, maar dat maakt voor de betekenis van de naam niet veel uit. Tijdens de afgraving eind 19e eeuw werd er ook eenvoudig onderzoek gedaan naar de inhoud van de wierde. Daaruit viel op te maken dat er bewoningsporen waren die dateren van het begin van de jaartelling, maar ook uit de periodes 550 tot 650 en uit de periode 700 tot 1400.

TIGGELWERKEN ROND WINSUM

Langs het Winsumerdiep tussen Winsum en Onderdendam lagen ooit vijf steenbakkerijen, Actief, Lombok, De Brake, ‘Timmer en Weg’ en bij Onderdendam Aldershof.. Het Winsumerzijldiep was een gunstige locatie voor steenbakkerijen. Dat kwam doordat de aanvoer van brandstof in de vorm van turf de afvoer van geproduceerde stenen en buizen uitsluitend over water plaatsvond. Zo vervoerden turfschippers de brandstof per turfschip vanuit de veenkoloniën naar Winsum. Klei, de belangrijkste grondstof, was volop nabij de steenbakkerijen aanwezig.

WIERDA’S TIL

De duiker in het Omsnijdingskanaal in Winsum wordt mogelijk vervangen door een brug. Zoals gemeld heeft de Hogelandster gemeenteraad het college voor de zomer opgeroepen hier werk van te maken. Het zou een terugkeer betekenen van Wierda’s Til. Op deze plaats een duik in de geschiedenis van de brug, die Winsum zoveel mooier zou maken.

Bevrijdingsfoto’s Winsum

Twee heel bijzonder foto’s van de bevrijding van Winsum werden onlangs ontdekt. Ze werden genomen op 18 april 1945. Beide foto’s komen uit het fotoalbum van Ds. Nolle. Nolle was destijds hervormd predikant van Obergum, het is niet bekend of de dominee deze foto’s heeft gemaakt.

HOE WINSUMERZIJL OLDENZIJL WERD

Aan de Schilligehamsterweg staat het bordje Oldenzijl, verwijzend naar een historische sluis. Dit pad, onderdeel van het Pieterpad, loopt langs het Oldaipke, de vroegere afwatering naar Winsumerzijl. Tot 1877 had het Reitdiep een open verbinding met de zee, maar na de afsluiting bij Zoutkamp verdween de invloed van het getij. Kloosterheren werkten vanaf de 14e eeuw aan sluizen en waterwegen om overtollig water te beheersen. Winsum loostte water via Schaphalsterzijl en Winsumerzijl, waarvan de laatste tot 1635 functioneerde. De naam Winsumerzijl veranderde toen in Oldenzijl, maar de locatie is nog steeds zichtbaar in het landschap.