Waterpompen waren ooit van levensbelang voor een gezond dorp. Ze vormden essentiële bronnen van schoon water voor iedereen. In vroeger tijden hadden rijke inwoners vaak een eigen waterpomp aan huis, terwijl de minder welgestelden waren aangewezen op een gemeenschappelijke pomp. Het onderhoud van deze pompen viel meestal onder de verantwoordelijkheid van de gemeente, die belang had bij een gezonde gemeenschap.

In de 19e eeuw was het oppervlaktewater weliswaar schoner dan tegenwoordig, maar de omgeving van dorpen was vaak vervuild door ongedierte, menselijke uitwerpselen en het wassen van kleding. Dit vervuilde water leidde regelmatig tot gezondheidsproblemen, zoals tijdens de cholera-epidemie van 1866, die deze regio zwaar trof. Vooral arme inwoners, die afhankelijk waren van onbetrouwbaar drinkwater en een gebrekkig rioleringssysteem, werden het hardst getroffen.

Met de komst van waterleidingen in de eerste helft van de 20e eeuw verdwenen veel van de markante waterpompen uit het straatbeeld. Zo heeft Winsum er nog maar één over, en deze verkeert bovendien in slechte staat.

De gietijzeren pomp in de Kerkbuurt van Eenrum is een van de weinige die bewaard is gebleven. Eenrum vormt, met nog drie waterpompen in het dorp, op dit vlak een prachtige uitzondering. Een van deze pompen, bekend als de “rode pomp,” is bijzonder vanwege haar opvallende verschijning. De pomp bij de toren stond oorspronkelijk bij de school, terwijl de andere twee pompen nog steeds op hun oorspronkelijke plek staan. De rode pomp heeft een achthoekig pomplichaam met geprofileerde ribben. Het is in vier vlakken verdeeld en voorzien van een versierde basis en kroonlijst met decoratieve kopjes. De zwengel eindigt in een pijnappel. Een vergelijkbare pomp is te vinden in Warffum, nabij Museum Het Hogeland, en bij het dorpshuis van Eenrum.

In 1883 liet de kerkvoogdij een houten pomp en een regenbak met een capaciteit van 15.000 liter naast de kerk plaatsen. Deze pomp was bedoeld om het kerkvolk van Eenrum in droge tijden van water te voorzien. Bij de school uit 1849, gelegen aan de Oude Schoolgang, werd in 1870 een gietijzeren pomp met regenbak geplaatst. Bij de nieuwe lagere school uit 1874, nabij de begraafplaats, werd eveneens een gietijzeren pomp geïnstalleerd. Beide scholen waren door de kerk van Eenrum gesticht.

Toen in 1920 een waterleiding in Eenrum werd aangelegd, werd de pomp bij de nieuwe lagere school verplaatst naar het kerkhof ter vervanging van de houten pomp. De gietijzeren dorpspomp in de Hoogstraat, die in 1871 werd geplaatst, staat bekend als de “rode pomp” vanwege haar kleur. Het water uit deze pomp is inmiddels niet meer geschikt voor consumptie; het betreft regenwater dat op warme zomerdagen nog wel gebruikt kan worden om de handen te verfrissen.

Na vijftig jaar buiten gebruik te zijn geweest, werd de dorpspomp in 1997 gerestaureerd door de leden van de Historische Kring Eenrum, een stichting die zich inzet voor het behoud van de geschiedenis van het dorp. Deze restauratie is niet alleen een eerbetoon aan het verleden, maar ook een blijvende herinnering aan de belangrijke rol die waterpompen speelden in het dagelijks leven van de dorpsbewoners.